YABANCI PARA YA DA ALTINLA ÖDENEN DEPOZİTİN GERİ ALINMASI
Türk Borçlar Kanunu’nun 99. Maddesi uyarınca “Konusu para olan borç ülke parasıyla ödenir. Ülke parası dışında başka bir para birimiyle ödeme yapılması kararlaştırılmışsa, sözleşmede aynen ödeme veya bu anlama gelen bir ifade bulunmadıkça borcun, ödeme günündeki rayiç üzerinden Ülke parasıyla da ödene bilinecektir.
“Kira depozitosunun miktarı doğrudan kira bedeli ile bağlantılı olup kira bedeli ‘aylık net’ ne kadarsa, onun 3 katı kadar depozito talep edilebilir. Net üç aylık kira bedelini aşacak şekilde depozito talep edilemez. Kira depozitosu da döviz ve altın üzerinden ödenebilir. Çünkü 13 Eylül 2018’de yayımlanan 85 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile Türkiye’de yerleşik kişilerin Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirtilen haller dışında kendi aralarındaki her türlü taşınmaz kiralama sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması yasaklanmış ancak bu yasak 06.10.2018 tarihinde Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No: 2018-32/51) 16.11.2018 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan tebliğle yeniden değiştirilerek bazı istisnalar yanında kira sözleşmelerindeki depozit içinde istisna getirilmiştir. Çünkü, kira depozito bedelinin döviz üzerinden kararlaştırılması kiracı lehine olup, kira sözleşmesi sonunda kiracı depoziti döviz ve altının artış oranını göre geri alma hakkına sahip olmaktadır”.
Depozit ya da başka bir para borcunun ülke parası dışında başka bir para birimiyle belirlenmiş ve sözleşmede aynen ödeme ya da bu anlama gelen bir ifade de bulunmadıkça, borcun ödeme gününde ödenmemesi üzerine alacaklının, bu alacağının aynen veya vade ya da fiilî ödeme günündeki rayiç üzerinden Ülke parası ile ödeyebilecektir. Ayrıca, alacaklı kendisine tanınan aynen, vade ya da fiili ödeme günündeki güncel değer üzerinden ödenmesini istemek gibi bu seçimlik haklarını kullanmamış ise seçimlik hakları borçluya geçeceğinden borçlunun vade tarihindeki veya fiili ödeme günündeki döviz kuruna göre ödeme yapabileceği gibi aynen ödeme de yapabilir.
ALTINLA ÖDENEN DEPOZİT İÇİN DOĞRUDAN İCRA TAKİBİ YAPILAMAZ.
Konusu altın olan alacaklar için bir mahkeme kararı ya da bu karar yerine geçen bir arabulucu kararı olmadıkça ilamsız icra takibe girişilemez. Şayet, alacaklı takip talebinde altın alacağının aynen verilmesini istemiş ise, bu bir taşınır mal teslimi olduğundan genel haciz yoluyla adi takip olanaklı değildir ve bu halde, altın alacağının icra dairesince tahsili yoluna gidilemez.
Ancak; alacaklı takip talebinde altın alacağı karşılığı olan parayı istemekte ise; bu durumda sonuç itibariyle istenilen Türk parası olduğundan, genel haciz yoluyla ilamsız takip olanaklıdır. İcra İflas Kanunu’nun 42. maddesindeki “Bir paranın ödenmesine…” deyimi ile, ancak para alacakları için adi takibe başvurulabileceği açıkça belirtildiğinden; altın alacağının aynen verilmesi gibi, konusu para ödenmesinden başka bir şey olan alacak ilamsız takibe konu edildiğinde, borçlunun süresiz şikayet yoluna başvurabileceği kuşkusuzdur.
İzzet Doğan
Em. İstanbul Hakimi
TÜKONFED (Tüketici Konfederasyonu) Hukuk Komisyonu Başkanı
Bir yanıt bırakın